Certyfikowanie firm uczestniczących w przetargach publicznych

Wprowadzenie certyfikacji dla wykonawców w zamówieniach publicznych uprościłoby proces przetargowy. Zamawiający nie musieliby każdorazowo wnioskować o dokumenty, ponieważ certyfikaty byłyby honorowane w wielu postępowaniach. Takie rozwiązanie przyspieszyłoby procedury i ułatwiło składanie konkurencyjnych ofert przez wielu oferentów, a to przełoży się na spadek wydatków zamawiających.

Przepisy unijne przewidują tzw. certyfikację wykonawców. Pozwala to na uproszczenie udziału w przetargach, gdyż można posługiwać się jednym certyfikatem (potwierdzającym spełnianie warunków udziału oraz brak przesłanek wykluczenia wykonawcy) dla wielu postępowań o udzielenie zamówienia. Takie przepisy nie zostały natomiast wprowadzone w Polsce. W konsekwencji postulujemy wprowadzenie instytucji cerfyfikacji wykonawców (śladem przepisów prawa unijnego); tak by wykonawca mógł uzyskać certyfikat potwierdzający spełnienie wymogów z tzw. SIWZ. Koniecznym jest przy tym to, by uzyskanie rzeczonego certyfikatu było proste i mogło odbywać się zdalnie (przez przykładowo platformę ePUAP) i by certyfikat był czy to bezpłatny, czy to powiązany z niewielką opłatą administracyjną. Pozwoli to uniknąć sytuacji, która wystąpiła na Węgrzech, gdzie przedmiotowy certyfikat uzyskało zaledwie kilkunastu przedsiębiorców.

Brak konkurencji w przetargach publicznych rodzi niepewność co do rynkowego charakteru oferowanych cen. Faktyczny monopol jednego wykonawcy obniża efektywność systemu zamówień publicznych, a mała liczba ofert nie gwarantuje jego skuteczności. Mimo podejmowanych prób w Polsce wciąż nie wdrożono przepisów dotyczących certyfikacji wykonawców.

W Polsce duża część przetargów publicznych nie spełnia zasady uczciwej konkurencji, ponieważ wymagania formalne skutecznie eliminują wielu potencjalnych wykonawców. W jednym z przetargów na budowę drogi wzięły udział tylko dwie firmy, ponieważ reszta przedsiębiorstw nie była w stanie szybko zgromadzić wymaganej dokumentacji potwierdzającej ich zdolność do realizacji zamówienia. Wprowadzenie certyfikacji pozwoliłoby firmom przejść jednorazowy proces weryfikacji, dzięki czemu mogłyby sprawniej i szybciej startować w przetargach.

Komentarz KAS (A. Jagodzińska): Brak zastrzeżeń; Komentarz OPZZ (N. Kusiak):Co do zasady popieramy instytucję certyfikacji. Zastrzegamy jednak, że funkcjonowanie certyfikacji wymaga zapewnienia przez ustawodawcę otoczenia prawnego dla rzetelnej weryfikacji podmiotów ubiegających się o certyfikat a także efektywnej kontroli zasadności jego udzielenia w całym okresie jego ważności (w tym w czasie rzeczywistym), ponieważ będzie ona obejmować obszar przestrzegania przez wykonawcę prawa pracy i realizacji zobowiązań publicznoprawnych.

Przyjęcie przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych – umożliwiających wsparcie instytucji zamawiających przez podmioty trzecie (jednostki certyfikujące) w zakresie badania podstaw wykluczenia oraz spełniania warunków udziału w postępowaniu przez wykonawców uprościłoby proces przetargowy. Dzięki temu zamawiający nie byliby zmuszeni do każdorazowego badania przedkładanych dokumentów, ponieważ ich weryfikacja odbywałaby się jednorazowo przez podmiot trzeci. Takie rozwiązanie przyspieszyłoby przebieg postępowań oraz ułatwiło składanie ofert. Wykonawca powinien mieć możliwość posługiwania się certyfikatem w wielu postępowaniach, bez konieczności każdorazowego kompletowania dokumentów.