Doktoranci otrzymają prawo do zapomogi w trudnych sytuacjach życiowych

Doktoranci w szkołach doktorskich zyskają prawo do ubiegania się o zapomogę – doraźną pomoc finansową w przypadku przejściowych trudności życiowych. To ważne wsparcie, wyrównujące ich status ze studentami i pomagające w kryzysowych momentach.

Aktualnie kształcenie doktorantów odbywa się w szkołach doktorskich, gdzie otrzymują oni stypendium doktoranckie, określone minimalną wysokością ustawowo. Jednakże, w przeciwieństwie do studentów, doktoranci nie mają prawa do przyznania zapomogi, mimo że mogą się znaleźć w trudnej sytuacji życiowej. Zapomoga jest dostępna dla studentów na podstawie przepisów ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (PSWiN), które określają jej warunki i częstotliwość przyznawania. Z powodu braku regulacji prawnej, doktoranci nie mogą ubiegać się o to wsparcie, co powoduje ich odmienną sytuację i poczucie wykluczenia. Ta luka prawna utrudnia reagowanie na sytuacje kryzysowe doktorantów i może pogłębiać ich trudności finansowe oraz psychiczne.

Różnicujące traktowanie studentów i doktorantów w zakresie dostępu do zapomogi nie ma merytorycznego uzasadnienia. Obie grupy uczestniczą w procesie edukacji i mogą się znaleźć w trudnych sytuacjach losowych, które utrudniają ich funkcjonowanie. Brak możliwości ubiegania się o zapomogę przez doktorantów wyklucza ich z systemu wsparcia w sytuacjach kryzysowych, co może prowadzić do pogorszenia ich zdrowia psychicznego i obniżenia jakości prowadzonych badań. Międzynarodowe przykłady pokazują, że wsparcie materialne w nagłych przypadkach zwiększa stabilność społeczności akademickiej i motywację do nauki. Niewystarczające wsparcie dla doktorantów osłabia ich poczucie bezpieczeństwa oraz więź z instytucjami naukowymi.

Przykładem jest sytuacja doktoranta, który po poważnym pożarze stracił większość majątku, a uczelnia nie umożliwiła mu ubiegania się o zapomogę — choć student w podobnych okolicznościach miałby do niej prawo. Brak wsparcia finansowego zmusił doktoranta do przerwania badań, co spowolniło jego rozwój naukowy i stanowiło poważne obciążenie dla rodziny, zwłaszcza w obliczu kosztów odbudowy życia po tragedii.

Proponowane zmiany mają na celu zapewnienie doktorantom prawa do ubiegania się o zapomogę w sytuacjach kryzysowych, na podobnych zasadach jak studentom, z możliwością jej przyznania do dwóch razy w roku. Regulacja zostanie wprowadzona przez zmianę ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, umożliwiając rektorom i dyrektorom instytutów ustalanie zasad przyznawania zapomóg we współpracy z samorządem doktorantów. Wprowadzenie tego rozwiązania zredukuje nierówności w środowisku akademickim oraz zapewni większe bezpieczeństwo i wsparcie dla młodych naukowców. Projekt nie wiąże się z dodatkowymi kosztami dla budżetu Państwa, a jego głównym celem jest wzmocnienie środowiska naukowego, poprawa jakości kształcenia oraz wsparcie zdrowia psychicznego doktorantów. Dzięki temu możliwe będzie stworzenie bardziej zintegrowanego i skutecznego systemu opieki nad młodymi naukowcami, który będzie sprzyjał rozwojowi badań naukowych w Polsce.