• Ustawa
  • Szkolnictwo wyższe
  • 16.04.2025

Doktoranci też mają prawo do chorowania – czas na zmianę przepisów

Źródło propozycji: sprawdzamy.com

Opis

Jeśli doktorant poważnie zachoruje, może stracić stypendium albo nawet zostać skreślony z listy – bo prawo nie przewiduje przerwy w kształceniu z powodów zdrowotnych. Proponujemy wprowadzenie możliwości zawieszenia studiów doktoranckich na czas choroby i zapewnienie świadczenia podobnego do zasiłku chorobowego. To sprawiedliwe rozwiązanie, które chroni młodych naukowców przed wypchnięciem z uczelni w najtrudniejszym momencie życia.

Jak jest teraz?

Obowiązujące przepisy ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce przewidują tylko jeden przypadek zawieszenia kształcenia doktoranta – w związku z rodzicielstwem. W praktyce oznacza to, że doktoranci, którzy z powodów zdrowotnych lub życiowych nie są w stanie czasowo realizować programu kształcenia, pozbawieni są ustawowego prawa do przerwy w kształceniu. W wielu przypadkach prowadzi to do rezygnacji z prac nad rozprawą doktorską lub skreślenia z listy doktorantów – nawet w sytuacjach całkowicie od nich niezależnych.

Dlaczego trzeba to zmienić?

Brak odpowiednich przepisów uniemożliwia doktorantom skorzystanie z przerwy w kształceniu z powodu choroby lub innych poważnych zdarzeń losowych, co często skutkuje utratą środków do życia i niesprawiedliwym skreśleniem z listy. Proponowane zmiany mają umożliwić ustawowe zawieszenie kształcenia w przypadku długotrwałej choroby oraz fakultatywne przerwy z innych powodów określonych w regulaminie szkoły doktorskiej. Celem jest zapewnienie realnego wsparcia i większej elastyczności w sytuacjach kryzysowych.

Przykład

Doktorant zmagający się z długotrwałą niedyspozycją zdrowotną nie może przerwać kształcenia, w związku z czym, jeżeli zaprzestanie realizować obowiązki wynikające z odbywanego kształcenia, może zostać skreślony z listy doktorantów.

Jakie będą korzyści?

  • Wzmocnienie sytuacji prawnej doktorantów znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej (wprowadzona zostanie możliwość zawieszenia kształcenia w uzasadnionym przypadku, tj. długotrwałej choroby).
  • Wyrównanie sytuacji doktorantów, młodych naukowców oraz studentów – jedynie doktoranci są grupą, której ustawodawca nie zapewnił możliwości przerwy w kształceniu z powodu złego stanu zdrowia (odpowiednio: przerwy w działalności naukowej lub urlopu od zajęć).
  • Lepsza jakość badań – przerwa w kształceniu nie będzie oznaczała końca kariery naukowej; po ustaniu przeszkód doktoranci będą mogli wrócić do pracy nad rozprawą doktorską i prowadzeniem badań.
  • Ujednolicenie praktyk w szkołach doktorskich – wprowadzenie ram ustawowych ograniczy uznaniowość i nierówne traktowanie doktorantów przez poszczególne jednostki.
  • Zmniejszenie liczby przypadków utraty statusu doktorantów – aktualnie dłuższa niedyspozycja zdrowotna najczęściej skutkuje albo samodzielną rezygnacją z kształcenia, albo skreśleniem z listy doktorantów.

Komentarze związków zawodowych

N. Kusiak: Brak uwag

A. Jagodzińska: Zgoda

Podsumowanie

Brak wyraźnej, ustawowej możliwości zawieszenia kształcenia w razie długotrwałej choroby doktoranta, która utrudnia lub uniemożliwia mu pracę nad rozprawą doktorską prowadzi do nierównego traktowania, niesprawiedliwego skreślania z listy doktorantów i ograniczenia konstytucyjnego prawa do nauki. Zmiana przepisów zapewni realną ochronę doktorantom w trudnych sytuacjach zdrowotnych lub życiowych. Ułatwi kontynuowanie kształcenia po przerwie, ograniczy przedwczesne rezygnacje i pomoże lepiej wykorzystać potencjał młodych badaczy. Przy stosunkowo niskich kosztach, przyniesie istotne korzyści społeczne i edukacyjne.

Załączniki