Leczenie in vitro bardziej dostępne dla par starających się o dziecko

Projekt ma na celu modyfikację ustawy o leczeniu niepłodności oraz kryteriów rządowego programu refundacji in vitro. Zmiany te mają zmierzać do rozszerzania dostępu do tej metody leczenia dla większej liczby par, poprzez np. liberalizację kryteriów kwalifikacyjnych, co przyczyni się do wspierania dzietności i zapewniania równego dostępu do świadczeń zdrowotnych.

Obecnie program leczenia niepłodności metodą in vitro jest finansowany z budżetu Państwa i posiada szereg kryteriów kwalifikacji par. Oznacza to, że nie wszystkie osoby, które mogą odnieść sukces, mają dostęp do tej metody. W szczególności kobiety powyżej 42. roku życia często nie kwalifikują się do programu, mimo możliwości medycznych. Parom, które przeszły kilka nieudanych prób inseminacji lub mają trudności z zakwalifikowaniem się, zostaje zmniejszona szansa na urodzenie dziecka, co wywołuje frustrację i poczucie wykluczenia. Obecne regulacje ograniczają dostęp do procedur, co jest zarówno problemem etycznym, jak i społecznym, szczególnie w kontekście rosnącej populacji osób zmagających się z niepłodnością. Wiele klinik odczuwa obciążenie związane z liczbą pacjentów, a ograniczenia powodują, że wiele par musi samodzielnie ponosić wysokie koszty leczenia. W dotychczasowym systemie nie ma elastyczności w zakresie kryteriów, co hamuje dostęp do skutecznego leczenia dla wielu osób. Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności określa podstawowe ramy prawne, ale wymaga zmian, aby sprostać aktualnym potrzebom społecznym.

Obecne kryteria kwalifikacji par do programu in vitro są ograniczające i wykluczają wielu potencjalnych beneficjentów, mimo że są oni w stanie odnieść sukces. Ograniczenie to prowadzi do niesprawiedliwości społecznej, utrudnia dostęp do skutecznej terapii i pogłębia frustrację wśród par, które nie spełniają sztywnych warunków. W krajach takich jak Hiszpania czy Czechy dostęp do in vitro jest szerszy i obejmuje więcej osób, co przyczynia się do wyższej dzietności i zadowolenia społecznego. Dane pokazują, że większa elastyczność w kryteriach zwiększa liczbę urodzeń i poprawia wskaźniki reprodukcyjne. Z punktu widzenia ekonomicznego, wydłużenie trwania populacji wymaga wsparcia Państwa, które może przynieść długoterminowe korzyści demograficzne. Zmiana przepisów pozwoli na lepsze dopasowanie procedur do indywidualnych potrzeb pacjentek, poprawi efektywność leczenia i zwiększy satysfakcję społeczną. Brak zmian prowadzi do utrzymania nierówności i wykluczenia społecznego osób starających się o potomstwo. W związku z tym, konieczne jest dostosowanie regulacji prawnych do aktualnych realiów medycznych i społecznych, by zapewnić równy dostęp do usług zdrowotnych.

Przykładowo, kobieta w wieku 43 lat, która ma dobrą rezerwę jajnikową i wysokie szanse na powodzenie, jest obecnie wykluczona z programu in vitro, mimo że jej stan zdrowia i rokowania byłyby odpowiednie. Podobnie para, która przeszła dwa cykle inseminacji bez skutku, ale ma silne wskazania medyczne, nie może skorzystać z refundacji, co zmusza ją do pokrywania wysokich kosztów leczenia na własną rękę. Taka sytuacja powoduje nie tylko finansowe obciążenie, ale także psychologiczny stres i poczucie niesprawiedliwości. Kobieta opowiadała, że zdecyduje się na leczenie zagraniczne, płacąc kilkadziesiąt tysięcy złotych, co jest dużym obciążeniem dla jej rodziny. W środowisku klinicznym wielu pacjentów nie może skorzystać z najlepszych metod, mimo dużego potencjału medycznego, tylko ze względu na sztywne kryteria wieku i liczby prób. To praktycznie ogranicza szanse na urodzenie dziecka, mimo że medycznie progres w ich przypadkach wskazuje na wysoką skuteczność procedury.

Proponuje się zmiany w ustawie o leczeniu niepłodności, które polegałyby na złagodzeniu lub zniesieniu kryteriów wiekowych i liczby refundowanych prób in vitro. Cel zmian to zwiększenie dostępności procedur dla większej grupy, w tym starszych kobiet i par po kilku nieudanych próbach, z zachowaniem odpowiedniej selektywności, aby maksymalizować sukcesy leczenia. Takie działania poprawią prawdziwą równość szans i zlikwidują nieuzasadnione wykluczenia. Elastyczność w kryteriach wymusi konieczność rozbudowy infrastruktury klinicznej i zatrudniania wykwalifikowanych specjalistów, co musi być uwzględnione w planach finansowych Państwa. Działania te przyczynią się do zwiększenia wskaźników urodzeń i poprawy jakości życia wielu rodzin. Podsumowując, zmiany będą miały charakter korzystny społecznie i demograficznie, choć wiążą się z koniecznością zwiększenia nakładów publicznych. W dłuższej perspektywie przyniosą one wymierne korzyści zarówno dla poszczególnych beneficjentów, jak i dla kraju jako całości.