Mniej papierów na starcie inwestycji energetycznych

Wnioskodawcy będą mogli składać oświadczenia zamiast pełnej dokumentacji przy ubieganiu się o przyłączenie do sieci. To skróci czas procedur, ograniczy koszty i zmniejszy biurokrację – szczególnie dla inwestorów OZE. Dzięki temu więcej projektów ma szansę na realizację, co przyspieszy transformację energetyczną i zwiększy efektywność działań sieciowych.

Obecnie wnioskodawcy ubiegający się o warunki przyłączenia do sieci energetycznej muszą dołączać do wniosku pełne dokumenty potwierdzające tytuł prawny do nieruchomości, takie jak akty notarialne, umowy dzierżawy czy najmu. Dodatkowo, w przypadku źródeł energii, konieczne jest załączenie dokumentów planistycznych, takich jak wypis z MPZP lub decyzja WZ. Proces ten często trwa od 1 do 12 miesięcy, a analiza tych dokumentów przez operatorów sieciowych zajmuje dodatkowo 1–2 miesiące. W 2022 r. złożono około 150 tys. wniosków, z czego 20% dotyczyło odnawialnych źródeł energii, głównie fotowoltaiki i biogazowni. Wnioski odrzucane są w około 15%, głównie ze względu na braki techniczne w sieci. Wymogi te stanowią istotne utrudnienie, generując wysokie koszty i opóźnienia, co zniechęca inwestorów i hamuje rozwój OZE. Proces ten jest nieefektywny, ponieważ wymaga przygotowania setek stron dokumentów, które później analizowane są przy wydaniu decyzji o warunkach przyłączenia.

Obowiązek dołączania pełnej dokumentacji prawnej i planistycznej na etapie wniosku jest nieproporcjonalny do celu, którym jest tylko ocena technicznych możliwości przyłączenia. Wymaga to od inwestorów czasu i wysokich kosztów (np. od 300 do 2000 zł za WZ, dochodzą opłaty notarialne od 300 do 1000 zł), co opóźnia i zwiększa koszty inwestycji. Wiele wniosków kończy się odmową z powodu braku dostępnej mocy w sieci, mimo że na tym etapie często nie ma potrzeby przedkładania pełnej dokumentacji. Zagraniczne doświadczenia pokazują, że uproszczenie formalności na początku, poprzez składanie oświadczeń, znacznie przyspiesza proces i redukuje obciążenia administracyjne. Obecny system blokuje rozwój odnawialnych źródeł energii, szczególnie na terenach wiejskich, a wydłużenia procesów mogą zniechęcać potencjalnych inwestorów, przez co tracimy na konkurencyjności i realizacji celów klimatycznych.

Przykładem jest rolnik z woj. mazowieckiego, który w 2023 r. ubiegał się o przyłączenie instalacji fotowoltaicznej o mocy 500 kW. Uzyskał decyzję o warunkach zabudowy po 4 miesiącach i wydał 1500 zł, a do tego konieczne było jeszcze opłacenie notariusza za dzierżawę w wysokości 500 zł. W tym czasie przedsiębiorstwo energetyczne rozpatrywało jego wniosek przez 2 miesiące, a ostatecznie odmówiło przyłączenia z powodu braku dostępnej mocy w sieci. W konsekwencji inwestor stracił 6 miesięcy i poniósł koszt 2000 zł, mimo że wstępna ocena techniczna nie wymagała pełnej dokumentacji. W sytuacji, gdyby można było składać jedynie oświadczenia, proces byłby znacznie szybszy i inwestycja ta mogła się zrealizować szybciej.

Proponowana zmiana w Prawie energetycznym polega na wprowadzeniu możliwości składania oświadczeń przez inwestorów zamiast pełnej dokumentacji prawno-planistycznej na etapie wniosku o warunki przyłączenia. Ta modyfikacja znacznie skróci czas oczekiwania, obniży koszty i odciąży administrację zarówno po stronie wnioskodawców, jak i operatorów sieci. Umożliwi to szybszy rozwój odnawialnych źródeł energii, szczególnie na terenach wiejskich, i zwiększy efektywność procesu inwestycyjnego. Przykłady z Holandii i Danii pokazują, że rozwiązanie to jest możliwe do wdrożenia i skuteczne. Efektem będzie lepiej funkcjonujący system energetyczny, wsparcie rozwoju OZE i dostęp do energii dla większej liczby odbiorców. Całkowity koszt i ryzyko nadużyć są minimalne, a korzyści zdecydowanie przewyższają potencjalne zagrożenia.Regulacja ta wpisuje się w politykę wspierania zrównoważonego rozwoju i regionalny plan dekarbonizacji sektora energetycznego.