Sprawiedliwość od samego początku – podejrzany z dostępem do akt

Obecne przepisy powodują, że osoby, przeciw którym złożono zawiadomienie o przestępstwie, są pozbawione dostępu do akt i prawa obrony aż do postawienia zarzutów. Proponujemy umożliwić takim osobom uzyskanie statusu strony postępowania na własny wniosek, co zapewni równowagę w postępowaniu i zwiększy sprawiedliwość procesu.

Osoba, przeciwko której zostało złożone zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, nie ma możliwości prowadzenia aktywnej obrony. Tymczasem bardzo często jest tak, że jednostka ma wiedzę o toczącym się postępowaniu, stosowane są względem niej środki o charakterze represyjnym – przeszukanie, blokada rachunku, wpis na listę ostrzeżeń KNF, podczas gdy nie ma ona realnej możliwości obrony.

Możliwość uzyskania statusu podejrzanego na wczesnym etapie postępowania pozwoliłaby na prowadzenie aktywnej obrony. Dzięki temu podejrzany miałby realny wpływ na przebieg postępowania karnego, realizowane czynności dowodowe, udział w tych czynnościach. Jednocześnie nie dochodziłoby do przypadków nierównowagi broni na wczesnym etapie postępowania. Ponadto prokurator miałby możliwość wszechstronnego wyjaśnienia sprawy przez zaangażowane strony – podejrzanemu zależałoby na jak najszybszym zakończeniu postępowania.

Osoba fizyczna, względem której faktycznie prowadzone jest postępowanie, do momentu przedstawienia zarzutów występuje w procesie w charakterze świadka ze wszystkimi tego konsekwencjami – brak możliwości odmowy składania wyjaśnień, odpowiedzialność karna za składanie fałszywych zeznań (233 § 1a KK). Dodatkowo bardzo często wraz z podjęciem pierwszych działań, np. w spółce, pojawiają się komunikaty medialne, a zainteresowany podmiot nie ma możliwości reakcji w ramach postępowania. W konsekwencji nie jest tajemnicą, przeciwko komu prowadzone jest postępowanie, tymczasem dana osoba nie ma możliwości podjęcia realnej obrony.

Pomysł zakłada wprowadzenie nadawania statusu podejrzanego na wniosek zainteresowanego podmiotu w celu zwiększenia gwarancji w toczącym się postępowaniu.