Sprawiedliwsze zasady bilansowania sieci energetycznej z priorytetem dla zielonej energii

Projekt zakłada dostosowanie polskich przepisów Prawa energetycznego dotyczących redysponowania (poleceń zmiany produkcji energii w celu bilansowania sieci) do standardów unijnych. Zmiany mają na celu zapewnianie pierwszeństwa rynkowym mechanizmom bilansowania, a w przypadku konieczności wydawania poleceń – zagwarantowanie, że w ostatniej kolejności ograniczana będzie produkcja z odnawialnych źródeł energii i kogeneracji. Ma to prowadzić do bardziej transparentnego i niedyskryminującego traktowania wszystkich wytwórców.

Obecne przepisy Prawa energetycznego dotyczące redysponowania nierynkowego zawierają liczne nieścisłości i odstają od wymagań Rozporządzenia 2019/943. W szczególności nowe regulacje wprowadzone ustawą nowelizującą naruszyły zasady skuteczności, niedyskryminacji i bezpośredniości, co prowadzi do konfliktów z unijnym prawem. Obowiązek zawierania klauzul o braku gwarancji dostaw energii ogranicza prawa podmiotów rynku, uniemożliwiając im uzyskanie rekompensat w przypadku redysponowania. Przepisy zawężają też możliwość redysponowania do wyłącznie jednostek wykorzystujących energię odnawialną, taką jak wiatr i słońce, a także do magazynów energii elektrycznej, co jest niezgodne z szerszym pojęciem magazynów energii. W rezultacie, system jest nieefektywny, niezgodny z unijnym prawem i utrudnia sprawne zarządzanie siecią, co wpływa na bezpieczeństwo i stabilność rynku energii.

Zmiany są konieczne, ponieważ obecnie obowiązujące przepisy naruszają zasadę proporcjonalności, skuteczności i niedyskryminacji, co jest sprzeczne z unijnym prawem. Utrudniają one skuteczne zarządzanie systemem elektroenergetycznym i mogą prowadzić do sporów prawnych na poziomie Unii Europejskiej. Ścisłe zawężenia w zakresie podmiotów mogą ograniczać efektywność działania operatorów oraz inwestycje w infrastrukturę, a brak odpowiednich klauzul w umowach uniemożliwia rekompensaty finansowe, co zniechęca do elastycznego zarządzania energią. Skutki zachowania stanu obecnego mogą obejmować wyższe koszty dla systemu, mniejszą konkurencyjność i zagrożenie dla bezpieczeństwa energetycznego. Przykładami są rozwiązania niemieckie, niderlandzkie i hiszpańskie, w których wdrożono modele bardziej otwarte, konkurencyjne i zgodne z UE. Nieprzystosowanie przepisów do wymagań europejskich może skutkować sankcjami i problemami prawnymi dla Polski.

Obecnie, gdy operator nakazuje ograniczenie produkcji jednostkom wytwórczym, np. elektrowni konwencjonalnej, nie ma możliwości wypłaty rekompensaty, ponieważ umowa zawiera klauzulę wyłączającą taką rekompensatę w przypadku braku gwarancji dostaw. To oznacza, że operator może ograniczyć produkcję, a towarzyszące temu negatywne skutki, takie jak niedobory energii, nie są rekompensowane. Firmy czy osoby prywatne czują się tutaj bezbronne, bo nie mogą się bronić ani domagać rekompensat, mimo że ich działalność lub komfort życie jest zagrożony. W praktyce, w okresach dużego zapotrzebowania na energię, są zmuszane do akceptowania ograniczeń, co negatywnie wpływa na ich interesy i bezpieczeństwo energetyczne kraju.

Proponowane zmiany obejmują uchylenie art. 7 ust. 2e PE, modyfikacje art. 9c ust. 7a, 7b, 7c–7e oraz art. 31 Ustawy nowelizującej. Celem jest usunięcie niezgodności z Rozporządzeniem 2019/943 poprzez poszerzenie zakresu redysponowania na wszystkie jednostki wytwórcze i magazyny energii, a także wprowadzenie regulacji gwarantujących rekompensaty finansowe. Zmiany poprawią zgodność prawa krajowego z europejskim, zwiększą elastyczność i konkurencyjność rynku, a także zapewnią większy poziom bezpieczeństwa energetycznego. Dodatkowo, wprowadzone rozwiązania ograniczą biurokrację i poprawią mechanizmy zarządzania systemem, co wpłynie na efektywność i stabilność rynku energii w Polsce.