Sprawiedliwsze zasady przy zwolnieniu z podatku od spadku dla najbliższej rodziny

Projekt zakłada zmianę przepisów o podatku od spadków i darowizn tak, aby termin na zgłoszenie nabycia spadku przez najbliższą rodzinę (warunkujący zwolnienie z podatku) mógł zostać przywrócony, jeśli został przekroczony bez winy spadkobiercy. Obecnie jest to niemożliwe. Zmiana ma na celu uchronienie obywateli przed negatywnymi konsekwencjami finansowymi w sytuacjach losowych i uczynienie systemu bardziej ludzkim.

Obecnie członkowie najbliższej rodziny mogą uniknąć opodatkowania spadku, jeśli terminowo zgłoszą nabycie majątku. Jednak termin ten jest wyjątkiem prawa materialnego, który nie może być przywrócony, nawet w sytuacji niezawinionego opóźnienia. Skutkiem jest utrata zwolnienia i konieczność zapłaty podatku, co często stanowi trudność dla podatników. Sytuacja jest jeszcze bardziej skomplikowana w przypadku dziedziczenia, gdzie obowiązek podatkowy powstaje w chwili otwarcia spadku, a przy tym dokumenty potwierdzające nabycie spadku mogą być wydawane nawet po dłuższym czasie, co w praktyce utrudnia terminowe złożenie zeznania. W efekcie podatnicy często nie mają wystarczającej jasności co do momentu powstania obowiązku podatkowego, co pogłębia niepewność i zwiększa ryzyko błędów w rozliczeniach. Sytuację pogłębiają liczne interpretacje i orzeczenia, które wskazują na konieczność ujednolicenia i doprecyzowania prawnych ram tego procesu.

Obecne przepisy nie dopuszczają możliwości przywracania terminów zgłoszeń nabycia majątku, co jest nieadekwatne do rzeczywistości, zwłaszcza w sytuacjach losowych i niezależnych od podatników. Brak możliwości elastycznego podejścia do terminu zgłoszenia powoduje niekorzystne skutki dla obywateli, którzy mogą utracić prawo zwolnienia od podatku, gdy nie zdążą terminowo zgłosić nabycia, mimo że w rzeczywistości ich opóźnienie jest niezawinione. Zagraniczne systemy często przewidują możliwość przywracania terminów, co wpisuje się w europejskie standardy ochrony praw obywatelskich i zapewnienia sprawiedliwości podatkowej. Liczba spraw, które kończą się koniecznością opodatkowania z powodu przekroczenia terminu, jest znaczna i prowadzi do wysokich kosztów zarówno dla jednostek, jak i budżetu Państwa. Ponadto, niejasności w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego i dokumentacji utrudniają poprawne i terminowe rozliczenia, co wymaga doprecyzowania ustawowego.

Przykładem może być sytuacja, gdy spadkobierca dowiaduje się o nabyciu spadku dopiero po kilku miesiącach od śmierci spadkodawcy, na przykład podczas postępowania spadkowego. Z powodu braku dokumentów potwierdzających nabycie spadku w odpowiednim czasie, nie jest w stanie złożyć zeznania w ustawowym terminie. W efekcie musi opłacić podatek od spadku, mimo że sytuacja formalnie wymaga dopuszczenia terminu do zgłoszenia, gdyż jego opóźnienie było niezawinione. Takie sytuacje są powszechne w przypadku zagranicznych spadków lub złożonych postępowań, które mogą ciągnąć się latami. Podatnik boryka się z problemami administracyjnymi i prawnymi, co utrudnia mu skorzystanie ze zwolnienia lub ulg, szczególnie gdy nie jest świadomy, kiedy powstał obowiązek podatkowy. Brak możliwości przywrócenia terminu pogarsza sytuację tych podatników i generuje dodatkowe koszty oraz niepewność.

W proponowanych zmianach chodzi o umożliwienie przywracania terminów zgłoszeń majątku nabytego przez najbliższych oraz doprecyzowanie momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku spadków. Dzięki temu rozwiązaniu podatnicy będą mogli skorygować swoje zgłoszenia w sytuacjach, które do tej pory były wyłączone z prawa do korekty, szczególnie w przypadkach losowych i niezawinionych opóźnień. Podniesienie elastyczności systemu prawnego i ujednolicenie procedur pozwoli na zmniejszenie liczby nieprawidłowości i niepotrzebnych kosztów związanych z błędnym rozliczeniem. Kluczowym aspektem jest powiązanie momentu powstania obowiązku podatkowego z dokumentami potwierdzającymi nabycie majątku, co wyeliminuje wątpliwości interpretacyjne. Te regulacje zapewnią większą sprawiedliwość i równość w rozliczeniach podatkowych, a także poprawią funkcjonowanie administracji skarbowej, przekładając się na korzystny efekt społeczny i gospodarczy.