Sprawniejsze inwestycje – jeden plan, więcej korzyści dla mieszkańców i inwestorów

Ulepszenie Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego zapewni większą swobodę negocjacji i szybszą realizację projektów miejskich. Mniej biurokracji oznacza więcej inwestycji, nowych miejsc pracy i dynamiczny rozwój lokalnych społeczności.

Plan miejscowy to podstawowy i najlepszy sposób określania zasad rozwoju przestrzennego polskich miast. Wprowadzona w 2023 r. procedura Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego (ZPI) to uchwalanie planu miejscowego na wniosek inwestora, który zobowiązuje się do zbudowania albo sfinansowania inwestycji gminnej – np. szkoły przedszkola, parku, jak również gminnego zasobu mieszkań dostępnych. Plan powstaje w następstwie konsultacji społecznych. Krótsza i przewidywalna procedura miała motywować inwestorów do świadczeń na rzecz gmin. Obecne przepisy o ZPI utrudniają jego stosowanie, wydłużają postępowanie, znacznie ograniczają potencjał tej instytucji. Zdefiniowano około 10 zmian niezbędnych do dokonania w celu upowszechnienia ZPI jako trybu współpracy inwestora z gminą. Dokonano tego na bazie doświadczeń udanego funkcjonowania specustawy mieszkaniowej. Proponowane przepisy w znacznej części znajdują się w jednej z ustaw, zgłoszonej do wykazu prac rządu przez MRiT, jednak ustawa ta z zupełnie innych powodów ma nieznaczne szanse na wdrożenie. Pakiet usprawnienia i „naoliwienia” ZPI powinien być priorytetem i nie być łączony z innymi regulacjami.

Aktualne przepisy dotyczące Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego (ZPI) zawierają liczne bariery prawne, które ograniczają możliwość efektywnego korzystania z tego narzędzia. Konieczność uzyskania wstępnej zgody rady gminy, brak terminów proceduralnych, niejasność co do charakteru umowy urbanistycznej oraz brak ram proporcjonalności świadczeń inwestora skutecznie wydłużają proces planistyczny. Dodatkowo, wymóg zawarcia umowy urbanistycznej także dla inwestorów publicznych, jak TBS czy KZN, utrudnia realizację polityki mieszkaniowej Państwa. Procedura ZPI jest nieelastyczna, czasochłonna i nieprzystosowana do rzeczywistych potrzeb gmin i inwestorów, co blokuje potencjał inwestycyjny i rozwój przestrzenny miast.

Wymóg rozpoczęcia procedury ZPI od opracowanego przez inwestora projektu planu miejscowego powoduje sprzeciw niektórych miast (np. Poznania), które chcą zachować prawo do samodzielnego opracowania planu miejscowego. W efekcie procedura ZPI jest w tych miastach niemożliwa do przeprowadzenia. Ograniczony katalog inwestycji uzupełniających nie spełnia oczekiwań gmin – Kraków chce w trybie ZPI zapewniać mieszkania dostępne, brak jest takiego celu w katalogu świadczeń inwestora. Przyjęty w obecnej ustawie harmonogram uchwalania ZPI jest około 2 razy dłuższy niż projekty z ustawy o ułatwieniu inwestycji mieszkaniowych.

Propozycja obejmuje wprowadzenie 10 zmian do procedury ZPI, które skracają postępowanie (brak obowiązku uzyskania wstępnej zgody rady gminy, terminy proceduralne), zapewniają proporcjonalność i równość traktowania inwestorów (ramy prawne proporcjonalności świadczeń, możliwość określenia „widełek” świadczeń przez gminę), usuwają ryzyka prawne (niepewność co do możliwego charakteru umowy urbanistycznej), zapewniają elastyczność stosowania ZPI (rozpoczęcie procedury koncepcją urbanistyczną, umożliwienie pod kontrolą gminy odstępowania od ustaleń studium) oraz uwzględniają cele polityki mieszkaniowej Państwa (wyłączona konieczność zawarcia umowy urbanistycznej przez spółki TBS/SIM, umożliwienie remontów pustostanów jako inwestycji uzupełniającej).