Uczciwe podejście do błędów w raportach firm energetycznych dzięki "czynnemu żalowi"

Propozycja wprowadza do Prawa energetycznego mechanizm "czynnego żalu". Firmy, które same wykryją i naprawią błędy w sprawozdaniach dla URE, nie będą karane, jeśli zrobią to przed interwencją urzędu. To zachęta do transparentności i samokontroli.

Obecnie, zgodnie z artykułem 56 ust. 6a prawa energetycznego, Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeśli stopień szkodliwości czynu jest znikomy i podmiot zaprzestał naruszania prawa. Jednakże w praktyce urzędy nie korzystają z tej możliwości, nakładając kary nawet za drobne uchybienia, które zostały wcześniej wykryte i naprawione. Dotyczy to m.in. przypadków niezgłoszenia sprawozdań lub błędów przy ich składaniu, nawet w przypadku dobrowolnej korekty i zapłaty należnych podatków. W efekcie przedsiębiorcy często obawiają się zgłaszać naruszenia, bo boją się surowych sankcji, co zniechęca do aktywnej samokontroli i naprawy błędów.

Brak mechanizmu „czynnego żalu” zniechęca firmy do zgłaszania nawet drobnych uchybień z obawy przed sankcjami. Prowadzi to do sytuacji, w której błędy są ukrywane lub niezgłaszane, co pogarsza transparentność rynku, opóźnia naprawy i utrudnia skuteczne egzekwowanie prawa. Zagraniczne systemy często posiadają podobne mechanizmy, które motywują przedsiębiorców do dobrowolnego raportowania i korekt, co wpływa na zwiększenie legalności i konkurencyjności branży. Statystyki pokazują, że obecnie sankcje są szeroko stosowane nawet w lekkich przypadkach, co może zniechęcać uczciwych przedsiębiorców i wpływać negatywnie na rozwój gospodarczy sektora energii.

Przedsiębiorca importujący małe ilości smarów plastycznych, nieobjętych podatkiem akcyzowym, nie zgłosił ich w sprawozdaniu, bo obawiał się wysokiej kary. Po wykryciu, mimo dobrowolnego wycofania się i naprawy błędów, otrzymał karę w wysokości kilkuset tysięcy złotych. Taki przypadek pokazuje, że brak mechanizmu zachęcającego do zgłaszania drobnych naruszeń powoduje straty dla przedsiębiorców i opóźnienia w normalizacji działań.

Zmiana polegająca na wprowadzeniu mechanizmu „czynnego żalu” w prawie energetycznym jest kluczowa dla zwiększenia efektywności nadzoru, poprawy relacji między przedsiębiorcami a urzędami oraz zapewnienia bardziej sprawiedliwego i motywującego systemu sankcji. Pozwoli to na aktywne wykrywanie i korektę błędów, a tym samym na lepsze funkcjonowanie rynku energii, eliminując nadmierne obciążenia finansowe dla uczciwych przedsiębiorców. Rozwiązanie jest szybkie do wdrożenia i nie wiąże się z dodatkowymi kosztami dla budżetu. Jego stosowanie przyczyni się do redukcji biurokracji i podniesienia poziomu kompetencji przedsiębiorców w zakresie przestrzegania obowiązków prawnych.