Uznawanie zagranicznego wykształcenia bez biurokratycznych barier

Jasne i jednolite zasady nostryfikacji dyplomów sprawią, że cudzoziemcy i Polacy wracający z zagranicy szybciej i łatwiej podejmą pracę zgodną z kwalifikacjami. Zmiany poprawią jakość decyzji uczelni, ograniczą biurokrację i zwiększą spójność całego systemu uznawania zagranicznych dyplomów. To ważny krok w walce z niedoborem specjalistów i lepszym wykorzystaniem potencjału edukacyjnego migrantów i repatriantów.

System nostryfikacji zagranicznego wykształcenia w Polsce został uregulowany w 2018 r. i opiera się na przepisach ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz odpowiednich rozporządzeniach. Aktualne procedury są skomplikowane i nieadekwatne do rosnącej liczby wniosków – zarówno od cudzoziemców, jak i obywateli powracających z zagranicy. Brak centralnej bazy danych prowadzi do sytuacji wielokrotnego składania wniosków przez tę samą osobę w różnych uczelniach, co sprzyja tzw. turystyce nostryfikacyjnej. Dokumenty składane zwykle w języku obcym są nie do końca odpowiednio weryfikowane z powodu braku obowiązku ich tłumaczenia na początku procesu. Proces oceny formalnej jest niejasny i niejednolity, a przepisy prawa nie są wystarczająco precyzyjne w zakresie wymogów dokumentacyjnych. W efekcie decyzje są często nieprzewidywalne, a jakość procesu zależy od interpretacji poszczególnych uczelni. Brak pełnej informacji o przebiegu postępowań utrudnia nadzór nad systemem i zwiększa ryzyko błędów oraz nadużyć.

Obecny system nostryfikacji został wprowadzony w 2018 r. i nie jest dostosowany do rosnącej skali zainteresowania uznawaniem zagranicznego wykształcenia. Przepisy są zbyt ogólne, co powoduje niejednorodność decyzji i trudności w zapewnieniu wysokiej jakości procedur. Brak centralnej bazy danych umożliwiającej weryfikację poprzednich postępowań prowadzi do wielokrotnego składania tych samych wniosków przez osoby próbujące obejść system. Z punktu widzenia rynku pracy, niedostosowane przepisy utrudniają szybkie i skuteczne uznanie kwalifikacji, co może prowadzić do marnowania wykwalifikowanego potencjału emigrantów i powracających. Przykłady zagranicznych systemów, takich jak czeski czy austriacki, pokazują bardziej transparentne i efektywne rozwiązania. Międzynarodowe doświadczenia wskazują na konieczność aktualizacji polskiego systemu, by poprawić jego wiarygodność, przejrzystość i spójność, co przyczyni się do lepszego wykorzystania kwalifikacji zagranicznych i zwiększenia konkurencyjności rynku pracy.

Obecnie osoba, która uzyskała zagraniczny dyplom i otrzymała odmowę nostryfikacji w jednej uczelni, może złożyć wniosek w kolejnej – nie mając wiedzy o wcześniejszej decyzji. To powoduje, że ta sama osoba może wielokrotnie ubiegać się o nostryfikację tego samego dyplomu, próbując obejść system. Innym przykładem jest sytuacja, gdy wnioskodawca przedkłada dokumenty w języku mandaryńskim, które nie są tłumaczone na polski. Uczelnia w takim wypadku ma trudność z oceną formalną i merytoryczną bez odpowiedniej interpretacji oryginalnych dokumentów, co powoduje opóźnienia, błędy i potencjalne niedostateczne rozpoznanie kwalifikacji.

Proponowane zmiany mają na celu dostosowanie i unowocześnienie systemu nostryfikacji zagranicznego wykształcenia w Polsce. Kluczowe działania obejmują wprowadzenie centralnego rejestru postępowań, doprecyzowanie wymagań dokumentacyjnych, wydłużenie terminów rozpatrywania wniosków oraz standaryzację zasad oceny dokumentów i egzaminów. Dodatkowo, planuje się ujednolicenie zasad wynagrodzeń dla recenzentów oraz wyraźne określenie formy odmowy nostryfikacji jako decyzji administracyjnej. Zmiany te mają zapewnić większą transparentność, przewidywalność i spójność decyzji, co przełoży się na lepszą jakość procesu i zaufanie uczestników. W efekcie, wprowadzone rozwiązania będą wspierały rozwój rynku pracy, poprawę jakości kształcenia oraz zwiększenie możliwości bezpiecznego i efektywnego uznawania kwalifikacji zagranicznych, a tym samym przyczynią się do zwiększenia konkurencyjności gospodarki i spójności społecznej.