- Ustawa
- Nauka
- 26.03.2025
Większe ulgi podatkowe na wsparcie badań naukowych – inwestuj w przyszłość!
Źródło propozycji: sprawdzamy.com
Opis
Proponujemy rozszerzenie zakresu ulg podatkowych dla darczyńców wspierających naukę i badania. Dzięki temu rozwiązaniu prywatni inwestorzy będą mieli większą motywację do przekazywania środków instytucjom naukowym, co pozwoli znacząco zwiększyć skalę innowacyjnych projektów w Polsce. Nasza inicjatywa zmniejsza bariery prawne, zwiększa konkurencyjność sektora naukowego oraz tworzy fundamenty pod przyszły rozwój technologiczny i gospodarczy kraju.
Jak jest teraz?
W Polsce darowizny przekazywane na rzecz instytucji naukowych mogą podlegać odliczeniu od dochodu, pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów. Kluczowe jest, aby obdarowana instytucja posiadała status organizacji pożytku publicznego (OPP) lub aby cel darowizny mieścił się w ramach kształcenia zawodowego, np. opłata za studia dla konkretnej osoby lub nagroda finansowa za wyróżniającą ocenę na dyplomie. Obowiązujące przepisy uniemożliwiają także przekazywanie 1,5% podatku na podmioty szkolnictwa wyższego.
Dlaczego trzeba to zmienić?
Dostępne ulgi podatkowe ograniczają zachętę do finansowania nauki. Wyrywkowa struktura podatkowa w zakresie odliczeń od podatku PIT i CIT nie pozwala na finansowanie systematycznych badań naukowych, jak i ludzi nauki. Organizacje pożytku publicznego uwzględniają obszar działalności pożytku, jednak „badania naukowe” nie są dostępną wydzieloną kategorią, mieszczą się w szerszej kategorii „nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, oświata i wychowanie”, co utrudnia precyzyjne wyodrębnienie organizacji, które prowadzą faktycznie działalność stricte badawczą. Kategorie „nauka, edukacja, wychowanie” są bardzo szerokie i obejmują zarówno podmioty prowadzące wyłącznie działalność szkoleniową czy popularyzatorską, jak i rzeczywistą działalność naukowo-badawczą. Z tego grona większość to organizacje pozarządowe, które nie mają uprawnień do prowadzenia badań naukowych.
Przykład
Obecnie obowiązujące regulacje prawne ograniczają oddolne, obywatelskie działania w zakresie finansowania rozwoju nauki jako strategicznego zasobu dla polskiej gospodarki, np. przekazywania darowizn lub odliczania 1,5% podatku na rzecz podmiotów działających w systemie szkolnictwa wyższego.
Jakie będą korzyści?
- Zwiększenie prywatnych nakładów na badania naukowe.
- Nowe przepisy zachęcą osoby fizyczne i przedsiębiorstwa do aktywnego wsparcia nauki poprzez możliwość odliczenia darowizn od podatku. Przyczyni się to bezpośrednio do wzrostu innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki.
- Efektywne wykorzystanie środków finansowych. Mechanizm przekazywania 1,5% podatku PIT umożliwi szybkie i elastyczne finansowanie kluczowych projektów badawczych, zwiększając konkurencyjność Polski w obszarze badań i innowacji na arenie międzynarodowej.
- Większa transparentność finansowania nauki. Jasne reguły odliczeń podatkowych zapewnią przejrzystość przepływów finansowych i lepsze dopasowanie badań do realnych potrzeb rynku, co pozytywnie wpłynie na efektywność sektora naukowego.
Podsumowanie
Rozszerzenie zakresu podmiotowego organizacji pożytku publicznego o podmioty, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, w których prowadzona jest działalność naukowa.
Akty prawne wymagające zmiany
- Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
- Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych
- Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych
Komentarze związków zawodowych
Pragniemy zwrócić uwagę na długofalowe skutki proponowanej zmiany, w tym na potencjalną możliwość zmniejszenia publicznych nakładów na naukę, oraz podkreślić, że to państwo powinno zapewniać stabilne i systemowe finansowanie nauki, a nie poszukiwać rozwiązań opierających badania i rozwój na prywatnych darowiznach. Ze zrozumiałych względów prywatne środki będę kierowane do jednostek naukowych, które zagwarantują darczyńcom szybkie efekty rynkowe. Jeśli w dłuższej perspektywie budżet państwa zacznie traktować prywatne wsparcie jako substytut środków publicznych, może to skutkować ograniczeniem finansowania nauki i osłabieniem systemu szkolnictwa wyższego. Z uzasadnienia proponowanej zmiany podatkowej wynika ponadto, że jej celem jest nie tylko finansowanie systematycznych badań naukowych, ale także wsparcie ludzi nauki. Nie ma jednak żadnej gwarancji, że środki przekazane przez podatników na rzecz podmiotów działających w systemie szkolnictwa wyższego zostaną faktycznie przeznaczone na poprawę warunków zatrudnienia pracowników naukowych, nauczycieli akademickich i innych pracowników uczelni. (N.Kusiak)
Ostrożnie i z dystansem podchodzimy do propozycji kolejnych ulg podatkowych. Polski system podatkowy jest i tak skomplikowany. Zespół ma się zajmować deregulacją, tymczasem proponuje wprowadzenie ulgi, która sama z siebie wygeneruje dodatkowe obowiązki w administracji skarbowej, a także po stronie tych, którzy będą dokonywali darowizn oraz tych którzy będą takie darowizny otrzymywali i będą musieli ich wydatkowanie rozliczyć (udokumentować). Ponadto wprowadzenie takiej zmiany wiązałoby się z koniecznością ścisłego określenia poprzez przepisy okoliczności/celów (naukowych), których sfinansowanie będzie pozwalało skorzystać z ulgi. Z kolei uwarunkowanie możliwości odliczenia od darowizny na rzecz podmiotu o określonym statusie, też może rodzić pole do nadużyć, poprzez celowe (ale sztuczne) uzyskiwanie określonego statusu przez podmioty nastawione na oszustwa (wyłudzenia). O ile popieramy pomysły wspierające naukę i badania naukowe, co do przedstawionego pomysłu mamy duże zastrzeżenia. Konkretne odniesienie się (na tak lub nie) możliwe będzie dopiero po zapoznaniu się z kompleksowym rozwiązaniem prawnym dotyczącym tej ulgi. (A.Jagodzińska)