Wojsko musi kupować przewidywalnie – koniec z zakupami z zaskoczenia

Propozycja zakłada wprowadzenie regulacji zwiększających przewidywalność zakupów sprzętu wojskowego przez MON – zarówno poprzez zmiany organizacyjne (m.in. w funkcjonowaniu Rady Modernizacji Technicznej i portalu „Kontakt Przemysł”), jak i ustawowe (jawny wyciąg z Planu Modernizacji Technicznej). Celem jest umożliwienie krajowym firmom lepszego przygotowania się do dostarczania sprzętu Siłom Zbrojnym oraz większe wykorzystanie ich potencjału produkcyjnego i badawczo-rozwojowego.

Obecnie Ministerstwo Obrony Narodowej nie ma obowiązku informowania przemysłu obronnego o planach zakupowych w sposób systemowy i przewidywalny. Rada Modernizacji Technicznej, choć formalnie powołana jako ciało opiniodawczo-decyzyjne, działa w trybie wewnętrznym i nie obejmuje żadnej instytucjonalnej ścieżki komunikacji z przemysłem. Nie istnieją też jawne plany zakupowe MON – nawet w formie ogólnych harmonogramów czy sektorowych prognoz. W efekcie, firmy obronne (zwłaszcza poza Polską Grupą Zbrojeniową) nie mają dostępu do informacji pozwalających na planowanie inwestycji, rozwoju produktów czy kompetencji. Dodatkowo, zakupy często dokonywane są na podstawie szczegółowych specyfikacji technicznych, bez dialogu z użytkownikiem końcowym i bez elastyczności na innowacje. Brakuje też możliwości prowadzenia zakupów testowych (sample buy), a komunikacja przez portal „Kontakt Przemysł” jest ograniczona i nieprzejrzysta .

Brak przejrzystych i przewidywalnych zasad planowania zakupów wojskowych ogranicza możliwości rozwoju krajowego przemysłu obronnego. Przedsiębiorstwa nie są w stanie planować inwestycji, rozwoju produktów ani zwiększenia mocy produkcyjnych, skoro nie wiedzą, czego będzie potrzebowało wojsko za rok czy dwa. Tymczasem MON, jako praktyczny monopolista na krajowym rynku obronnym, ma ogromny wpływ na sytuację biznesową firm sektora. Jeśli nie komunikuje planów zakupowych – blokuje rozwój i konkurencję. Inne państwa (np. USA, Francja, Niemcy) publikują regularne plany, prowadzą konsultacje, testują rozwiązania, a nawet tworzą programy pilotażowe. Dlatego konieczne jest wprowadzenie: jawnego wyciągu z Planu Modernizacji Technicznej, bardziej otwartego modelu działania Rady Modernizacji Technicznej, stworzenia roboczych grup konsultacyjnych z udziałem przemysłu oraz modernizacji narzędzi cyfrowych MON do kontaktu z dostawcami. Tylko wtedy sektor będzie mógł się efektywnie rozwijać, a państwo realnie zwiększy bezpieczeństwo.

Firma projektuje nowy system rozpoznania powietrznego. Nie wie jednak, czy MON planuje zakupy takiego sprzętu, kiedy, ani w jakim zakresie. Bez informacji o przyszłych potrzebach wojska – nie inwestuje w rozwój, nie szuka partnerów, nie zwiększa mocy produkcyjnych. W efekcie, zamiast polskiego systemu – kupowany jest produkt zagraniczny .

Dziś sektor zbrojeniowy działa w ciemno – bo nie wie, co planuje wojsko. Proponujemy otwarcie planowania zakupowego MON na przemysł: publikację jawnych wyciągów z planów, powołanie grup roboczych i reformę systemu kontaktu z wykonawcami. To warunek rozwoju nowoczesnej i konkurencyjnej branży obronnej w Polsce.