Zniesienie obowiązku badań okresowych dla osób z trwałą niepełnosprawnością

W świetle obowiązujących przepisów prawa oraz standardów medycznych, kierunkowo można rozważyć zniesienie obowiązku okresowej weryfikacji orzeczeń o stopniu niepełnosprawności przyznanych na stałe (trwale). Orzeczenie uznaje się za trwałe, jeżeli według aktualnej wiedzy medycznej stan zdrowia osoby nie rokuje poprawy, a uszczerbek na zdrowiu ma charakter nieodwracalny. W takich przypadkach cykliczna kontrola zasadności orzeczenia może być faktycznie uznana za zbędną. Aby te oczywiste przypadki rzeczywiście nie budziły wątpliwości warto uzupełnić tę propozycję o nowe rozwiązania, bowiem obecnie w systemie orzeczniczym nie funkcjonuje jednolita lista schorzeń lub wytycznych określających kategorie osób, które mogą zostać objęte orzeczeniem o trwałej niepełnosprawności. W szczególności dotyczy to osób cierpiących na rzadkie choroby genetyczne oraz inne schorzenia o jednorodnym i nieuleczalnym charakterze. Ustalenie takich wytycznych powinno zostać powierzone ekspertom medycznym z poszczególnych dziedzin, którzy dysponują wiedzą niezbędną do określenia przypadków, w których poprawa stanu zdrowia jest niemożliwa. Obecnie obowiązujące regulacje opierają się na indywidualnej ocenie rokowania dokonywanej na dzień wydania orzeczenia, co skutkuje koniecznością okresowej weryfikacji jego zasadności. Brak precyzyjnych kryteriów w tym zakresie może prowadzić do niejednolitych rozstrzygnięć oraz braku przejrzystości systemowej. Ponadto trzeba wziąć pod uwagę, że obecna struktura systemu orzeczniczego w Polsce charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem, wynikającym z istnienia wielu niezależnych systemów orzeczniczych, takich jak ZUS, KRUS, komisje lekarskie w resortach mundurowych oraz powiatowe i wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności. Zróżnicowanie to prowadzi do problemów interpretacyjnych oraz rozbieżności w podejmowanych decyzjach. Dlatego propozycja zniesienia obowiązku badań okresowych powinna być poprzedzona reformą ujednolicającą zasady orzekania o niepełnosprawności, tak aby w każdym systemie obowiązywały te same kryteria i standardy oceny medycznej. Powinna ona obejmować m.in. orzekanie przez specjalistów odpowiednich dla danej niepełnosprawności, szczegółową analizę dokumentacji medycznej w odniesieniu do trwałości danego schorzenia oraz określenie jednoznacznych przesłanek uzasadniających trwałość orzeczenia. Zniesienie obowiązku badań okresowych w przypadku trwałej niepełnosprawności może prowadzić do różnych skutków, zarówno społecznych, jak i finansowych. W aspekcie społecznym mogłoby to skutkować uproszczeniem procedur administracyjnych dla osób niepełnosprawnych oraz odciążeniem ich z obowiązku ponownego stawiania się na komisje lekarskie. W aspekcie finansowym kluczowe jest oszacowanie wpływu tej zmiany na system zabezpieczenia społecznego, w tym na budżet państwa oraz fundusze ubezpieczeń społecznych. Zatem propozycja zniesienia obowiązku badań okresowych w przypadku trwałej niepełnosprawności wymaga wdrożenia odpowiednich regulacji prawnych. Dopiero po spełnieniu tych warunków możliwe będzie efektywne wdrożenie proponowanego rozwiązania w sposób zapewniający jego skuteczność.